Zdradliwa słodycz, czyli czemu cukier już nie krzepi?

To, że cukier jest szkodliwy wiadomo od dawna. Dlatego wiele ludzi stara się go unikać. Nie wszyscy jednak mają świadomość, że wyeliminować go z codziennej diety wcale nie jest tak łatwo. Okazuje się bowiem, że jest wszechobecny. Jak do tego doszło?

Od zawsze lubimy słodkie jedzenie – dojrzałe owoce czy miód były dla ludzi łakomym kąskiem, ale nie tak dostępnym jak dzisiaj. Biały rafinowany cukier przez wieki był towarem deficytowym, niedostępnym dla zwykłego zjadacza chleba. Zupełnie odwrotnie niż dzisiaj, kiedy możemy go znaleźć w większości popularnych artykułów spożywczych.

Czemu producenci żywności dosładzają produkty? Głównym powodem jest fakt, że cukier poprawia smak produktów. Większość ludzi preferuje słodkie pokarmy, a nasz mózg szybko przyzwyczaja się do intensywności tego smaku. Dlatego ochota na słodkie produkty jest tak silna. 

Dla producentów żywności cukier ma też inne zalety, na przykład pozytywny wpływ na kruchość ciasteczek. Albo na barwę – dzięki reakcji Maillarda, do której dochodzi w trakcie obróbki termicznej wypieki zyskują swoją apetyczną, złocistą barwę.

Cukier jest też konserwantem. To zastosowanie ma swoją dobrą stronę, bo do pewnego stopnia, pozwala uniknąć szpikowania produktów spożywczych innymi konserwantami.

Przy tych wszystkich zaletach niestety to właśnie cukier, jak mało która legalnie dostępna substancja, potrafi solidnie namieszać nam w głowie i całym organizmie.

Dopaminowy zastrzyk szczęścia…

Dlaczego niektóre dania uznajemy za wyjątkowo smaczne? Bo stymulują wydzielanie dopaminy. Dopamina to neuroprzekaźnik, którego zadaniem jest m.in. stymulowanie układu nagrody, czyli struktur w mózgu odpowiedzialnych za odczuwanie przyjemności.

Zdolność odczuwania wyjątkowo pysznych smaków to przykład wyrafinowanych mechanizmów, w jakie wyposażyła nas ewolucja. Jednak nawet najpyszniejsze potrawy w końcu się znudzą. Można jeść swoje ulubione danie 2 czy 3 dni z rzędu, może nawet tydzień bez przerwy, ale w końcu ma się dość.

Dzieje się to właśnie ze względu na dopaminę. Początkowo, reakcja organizmu na kolejne porcje wyjątkowo smacznego dania jest entuzjastyczna: dopamina wydzielana jest w dużych ilościach. Z każdym kolejnym dniem, entuzjazm opada – dopaminy jest coraz mniej. Z czasem, nasz wcześniejszy przysmak przestaje być wyjątkowy i nabieramy ochoty na coś innego. Stanowi to naturalny mechanizm mobilizujący nas do zróżnicowanej diety i dostarczenie organizmowi kompletu niezbędnych składników odżywczych. 

…które nie trwa długo

Są jednak w życiu rzeczy,  które nigdy się nie nudzą. Jedną z nich jest cukier. Jeśli spożywamy go dużo, to w reakcji na słodki smak, wydzielanie dopaminy stabilizuje się na wysokim poziomie i niestety – nie chce spadać. A to czytelny sygnał: „było dobrze, trzeba to powtórzyć!”.

Podobnie działają substancje odurzające. Stąd wzięło się porównanie cukru do narkotyków, narkotyki także stymulują ośrodki przyjemności w mózgu – te same, które pobudza cukier. Wielu ekspertów zżyma się na takie porównania, ponieważ reakcja na środki odurzające jest dużo silniejsza.

Chociaż wśród naukowców coraz więcej zwolenników zdobywa pogląd, że od cukru istotnie można się uzależnić. Ma to jednak związek nie tylko z właściwościami cukru, ale także z postępem wiedzy na temat mechanizmów powstawania i funkcjonowania nałogów. Obecnie wielu ekspertów skłania się ku tezie, że uzależnić można się w zasadzie od każdej czynności. Nauka zna nawet przypadki uzależnienia się od jedzenia… mydła!

Tak czy inaczej, przemysł spożywczy doskonale wie, jak działa cukier. Menedżerowie są też tego świadomi. Szacuje się, że na półkach z żywnością przetworzoną, aż w 3/4 produktów znajdziemy dodatek cukru.

Skąd taka powszechność, mimo że świat nauki już w połowie ubiegłego wieku miał szereg silnych przesłanek, by łączyć cukier z chorobami układu krążenia, otyłością czy cukrzycą? Czemu dopiero w ostatnich latach naprawdę głośno mówi się o szkodliwości cukru?

Stoi zatem historia przez wielkie H, oczywiście z pieniędzmi i polityką w tle, ale więcej o tym w kolejnym artykule!

Chcesz ograniczyć cukier? Weź udział w wyzwaniu Forma Życia z Chodą. Dołączając do niego pozbędziesz się złych nawyków – między innymi ograniczysz cukier w 30 prostych krokach!