Wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV – Human papillomavirus) to grupa ponad 200 pokrewnych wirusów. Ponad 40 z nich rozprzestrzenia się poprzez bezpośredni kontakt seksualny, wśród nich dwa typy HPV (6, 11) powodują brodawki narządów płciowych, a około 15 może powodować powstawanie niektórych typów raka (szyjki macicy, odbytnicy, prącia, sromu, pochwy oraz jamy ustnej, gardła i krtani).

Infekcji HPV, a tym samym kłykcinom kończystym i niektórym nowotworom, można zapobiec, stosując swoistą profilaktykę pierwotną. Jednym z największych osiągnięć ostatnich lat jest wprowadzenie szczepionek przeciwko HPV. Zmniejszają one bowiem ryzyko infekcji wirusem o ponad 75%!

Szczepionki mają głównie znaczenie w profilaktyce chorób wywołanych przez HPV: stanu przedrakowego i nowotworów żeńskich narządów płciowych – szyjki macicy, pochwy i sromu, stanu przedrakowego i nowotworu odbytnicy oraz brodawek narządów płciowych męskich i żeńskich. Szczepienie przeciwko HPV zapewnia silną ochronne przed nowymi infekcjami HPV. Służy zapobieganiu, a nie leczeniu już istniejącej infekcji lub chorób wywołanych przez wirusa HPV. 

W Polsce dostępne są następujące szczepionki przeciwko HPV:

• dwuwalentna CERVARIX (przeciwko HPV 16 i 18 – dwa HPV wysokiego ryzyka, które powodują około 70% nowotworów szyjki macicy i jeszcze wyższy odsetek niektórych innych nowotworów wywołanych przez HPV). Jest to także jedyne szczepienie, które posiada w Polsce refundacje 50%.
• czterowalentna GARDASIL (przeciwko HPV 6, 11, 16 i 18 – chronią dodatkowo przed HPV 6 i 11, które powodują 90% brodawek narządów płciowych).
• dziewięciowalentna GARDASIL 9 (przeciwko HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58 – dodatkowo chroni także przed wirusami wysokoonkogennymi HPV typu 31, 33, 45, 52 i 58, HPV wysokiego ryzyka, które stanowią dodatkowe 10-20% przypadków raka szyjki macicy).

Kto powinien otrzymać szczepionkę?

Największą skuteczność szczepionek można uzyskać, gdy zastosowane zostaną przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Stąd rekomendowany wiek szczepienia chłopców i dziewczynek to 11.-12. r. ż., chociaż serię szczepień można rozpocząć w wieku 9 lat. Ważne jest szczepienie zarówno mężczyzn i kobiet, ponieważ obie płcie mogą zachorować na nowotwory jamy ustnej i gardła, nowotwory odbytu i brodawki narządów płciowych. Kobiety również są narażone na raka szyjki macicy, a mężczyźni na raka prącia. Szczepienia mogą również ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa HPV, który może wywołać chorobę u innych osób.

Dzieci, które rozpoczynają serię szczepień przed 15. rokiem życia, potrzebują dwóch dawek szczepionki. Osoby, które otrzymują pierwszą dawkę w wieku 15 lat lub starszych, potrzebują trzech dawek szczepionki.

W przypadku młodych ludzi, którzy nie byli zaszczepieni w zaleconym wieku, szczepienie przeciwko HPV rekomendowane jest do 26 roku życia. Dorośli w wieku 27 do 45 lat odnoszą mniejsze korzyści ze szczepionki, ponieważ jest bardzo prawdopodobne, że byli już wcześniej narażeni na infekcje HPV. Dlatego szczepienia w tej grupie wiekowej nie są rutynowo zalecane.

Materiał przygotowała lek. med. Agata Fleming
Dr Agata Fleming przyjmuje w Aurea Clinic