Wiosna to dobry czas na porządki – nie tylko na wymiatanie kurzu i mycie okien, ale też na zadbanie o organizm: o zdrowy tryb życia, aktywność i odporność. Niektórzy polecają zacząć ten proces od rewolucji dla całego ciała, czyli od wiosennego detoksu!

Detoks organizmu, czyli dieta oczyszczająca to popularna i promowana w ostatnich latach metoda na zdrowie. Jednak zanim narzucisz sobie reżim surowej diety, dowiedz się czy jest Ci rzeczywiście potrzebna i czy dobrze wpłynie na Twoje zdrowie, wygląd i formę.

Określenie „wiosenny detoks” odmieniane jest przez wszystkie przypadki. Co to naprawdę znaczy oczyszczenie organizmu z toksyn? I czy rzeczywiście detoks działa? Spróbujemy na te pytania odpowiedzieć.

Co to są toksyny?

Toksyny to, ściśle rzecz biorąc, trucizny wytwarzane przez organizmy żywe. Potocznie jednak rozumiemy to słowo szerzej, rozciągając jego znaczenie na substancje innego pochodzenia, na przykład będące efektem zanieczyszczenia środowiska. Mogą to być trujące substancje obecne w spalinach samochodowych czy pochodzące z zanieczyszczeń przemysłowych związki chemiczne akumulujące się w mięsie ryb. Ogólnie mówiąc o toksynach, mamy na myśli substancje, które zatruwają nasze tkanki, kidostaną się do naszego organizmu.

Na kontakt z toksynami jesteśmy narażeni codziennie. Wnikają do naszych organizmów z pożywieniem, wdychanym powietrzem oraz przez skórę. Na dodatek bakterie i inne drobnoustroje, które uwiły sobie w ludzkich organizmach i na powierzchni skóry przytulne gniazdka, produkują kolejne szkodliwe związki. A jakby tego jeszcze było mało, toksyny wytwarzamy również sami.

Organizm również samodzielnie pozbywa się zanieczyszczeń na bieżąco i w normalnych warunkach świetnie sobie z tym radzi.

Jak organizm się odtruwa?

Kluczową rolę w oczyszczaniu organizmu ze szkodliwych substancji odgrywają wątroba i nerki. W drugiej kolejności istotna jest skóra oraz układy narządów: moczowy, pokarmowy oddechowy (część toksyn wydychamy). Wszystkie układy i wchodzące w ich skład narządy potrzebują stałego zasilania w niezbędne składniki odżywcze. Ten podstawowy mechanizm sprawia, że detoksy są tak kontrowersyjne.  

Na czym polega detoks?

Czasami takie radykalne postępowanie może mieć uzasadnienie: restrykcyjne diety są elementem leczenia w przypadku niektórych chorób. Na przykład w celiakii eliminacja glutenu jest konieczna. Dieta niskobiałkowa znajduje zastosowanie w przypadku niewydolności nerek. Osoby mające nietolerancję laktozy lub alergię na białka mleka krowiego powinny unikać produktów mlecznych.

W przypadku zdrowych osób takie diety to jednak nienajlepszy pomysł. Nie dlatego, że białka mleka, laktoza czy gluten są niezbędne dla zdrowia – nie są. Działa tu inny mechanizm. Eliminując pokarmy zawierające z gluten, np. pieczywo, wykluczasz też z diety inne ważne składniki, m.in. błonnik i witaminy z grupy B. Jeśli nie zbilansujesz tych braków, a to wymaga pewnego wysiłku, możesz sobie zaszkodzić. W przypadku głodówek trudno w ogóle mówić o bilansowaniu czegokolwiek: dopływ substancji odżywczych do organizmu zostaje zatrzymany. W przypadku diet niskokalorycznych mocno ograniczony.

Ujmując sprawę obrazowo, w przypadku restrykcyjnych diet oczyszczających, twój organizm musi funkcjonować na ograniczonych dostawach paliwa lub na paliwie pozbawionym części wartościowych składników. Dotyczy to także twoich osobistych filtrów toksyn, czyli nerek i wątroby. 

Czy będą wypełniać swoje zadania tak skutecznie, jak wtedy, gdy dostarcza im się wszystkie niezbędne składniki w optymalnych ilościach?

Czy wiosna to dobry czas na detoks?

Restrykcyjna dieta lub głodówka stosowana wiosną, może przynieść efekt podwójnie negatywny. Wszystko przez wiosenne przesilenie, które ma duży wpływ na organizm. Przejściowe osłabienie pojawiające się w tym okresie to nie wymysł osób które szukają usprawiedliwienia dla braku chęci do pracy. Faktyczną siłę tego zjawiska widać w liczbie zachorowań na grypę i inne sezonowe infekcje. Osiąga swoje apogeum mniej więcej w marcu.

Dają znać o sobie niedobory witamin i składników odżywczych. Hormony wariują, z trudem dostosowując się do gwałtownej zmiany cyklu dnia i nocy. W marcu, na przestrzeni jednego tygodnia, dzień wydłuża się o około pół godziny. Dlatego wczesną wiosną potrzebujesz pełnowartościowego paliwa.

Dlatego restrykcyjna dieta i radykalny detoks nie ma większego sensu. Tym bardziej, że to najczęściej wcale nie toksyny są odpowiedzialne za kiepskie samopoczucie u schyłku zimy.

Czy diety oczyszczające działają?

Zdrowy organizm bez problemu radzi sobie z usuwaniem szkodliwych substancji. Chociaż nie wszystkich. Istnieją pierwiastki i związki chemiczne, które akumulują się w organizmie, szczególnie jeśli przez dłuższy czas przyjmujemy ich duże dawki. To przede wszystkim metale ciężkie, np. kadm, rtęć, ołów czy arszenik. Jeśli podejrzewasz tego typu zatrucie to dieta nie będzie na nie lekarstwem. To poważne zatrucie, którym powinien zająć się lekarz.

Odtruwające działanie diety należy traktować raczej umownie. Dobroczynne działanie takiej diety tkwi w dawce witamin, minerałów i składników odżywczych, dostarczanych w warzywach i owocach. Istotny wpływ ma też eliminacja wysoko przetworzonej żywności. Nie jest to jednak detoksykacja w sensie ścisłym.

Wiele produktów wchodzących w skład tych diet zawiera substancje, które wyraźnie wspomagają usuwanie toksyn z organizmu. Wstępne badania wykazały, że kwasy zawarte w cytrusach, winogronach czy jabłkach przyspieszają wydalanie glinu. Chlorella zawiera substancje wiążące wiele metali ciężkich. Jednak nie dysponujemy jeszcze wystarczającą wiedzą, żeby z całą pewnością przypisać im podobne i równie efektywne działanie u ludzi.

Przede wszystkim, detoksykacja w medycznym rozumieniu najprawdopodobniej zupełnie nie jest Ci potrzebna zima nie truje metalami ciężkimi. Mogła jednak uczynić inną szkodę. Po długich zimowych wieczorach, kiedy zdarzało się nam trochę połasuchować, porcja zdrowego jedzenia i aktywności fizycznej na pewno się przyda. Najlepiej nie traktować jej jak jednorazowej odtrutki, ale jak całoroczną rutynę. Dlatego w ramach wdrażania zdrowych nawyków na co dzień, polecamy poniższy przepis na wiosenny koktajl.