Przyjaciele, znajomi, rodzina a nawet zupełnie obce osoby – czy tego chcesz, czy nie – inni, ludzie są nieodłącznym elementem twojej rzeczywistości. Dlatego też nie da się prawidłowo funkcjonować w społeczeństwie bez umiejętności komunikowania się z innymi. Nie jest to jednak takie proste, jak mogłoby się wydawać. Relacje (od tych koleżeńskich po rodzinne) wymagają ogromnej uwagi, otwartości na drugiego człowieka, zaangażowania, a czasami również przebaczenia. Z drugiej strony zdarzają się wśród nich takie, które dla twojego dobra powinnaś zakończyć. Jak zatem je rozpoznać i odróżnić od tych zdrowych, które są warte twoich starań? Przygotowaliśmy dla ciebie krótki poradnik. Mamy nadzieję, że pomoże ci on odnaleźć się w zawiłościach relacji międzyludzkich.

Rodzaje relacji z innymi ludźmi

Badania pokazały, że wzmacnianie ważnych dla nas relacji to podstawowa ludzka motywacja do działania. Im są one dłuższe i trwalsze – tym więcej energii wkładamy w ich utrzymanie i pielęgnowanie. Naukowcy udowodnili także, że jakość naszych kontaktów międzyludzkich ma wpływ na nasze poczucie szczęścia. Im jest ona lepsza – tym wyższe jest nasze zadowolenie z życia. To wszystko pokazuje, jak ważny dla naszego prawidłowego rozwoju jest kontakt z innymi ludźmi, i jak ogromny wpływa mają one na jakość naszej codzienności.

Życie w społeczeństwie to nic innego, jak tworzenie relacji. Część z nich jest dobrowolna (jak na przykład te przyjacielskie lub między partnerami), do części jesteśmy mniej lub bardziej zobligowani przez okoliczności (np. relacja pracodawca-pracownik). Są i takie, z którymi się po prostu rodzimy (relacja z rodzicami lub rodzeństwem). Wszystkie one stanowią część całej siatki społecznych zależności i mają wpływ na to, jakimi ludźmi jesteśmy.

Jak widzisz, jedna osoba może funkcjonować w wielu różnych rolach jednocześnie. Ty także. Możesz jednocześnie być przecież córką, siostrą, specjalistką, partnerką i przyjaciółką. Mało tego, w każdej z tych odsłon możesz nieco inaczej się zachowywać. Chodzi tutaj głównie o stopień odsłaniania swoich emocji i uczuć. Pomyśl, jak zachowujesz się wśród przyjaciół, a jak na oficjalnym spotkaniu, np. w firmie. W pierwszym przypadku możesz zabawiać towarzystwo i tryskać humorem. W drugim być może będziesz bardziej stonowana i skupiona na pracy. Każda z tych sytuacji wyzwala nieco inne twoje cechy i każda z nich jest w jakiś sposób rozwijająca. 

Dlatego tak istotne jest dbanie o różnorodność relacji. Nie istnieje taka, która by zaspokajała wszystkie twoje potrzeby jednocześnie.

Związek z partnerem może zapewnić intymność, bliskość i czułość. Z kolei przyjaciele dadzą ci poczucie przynależności do grupy i bycia akceptowaną przez podobne sobie osoby. Za to pracodawca pozwoli ci na zweryfikowanie swoich umiejętności i umożliwi rozwój zawodowy (oby tak było!). Z kolei relacja z rodzicami lub rodzeństwem to szansa na przeżycie bezwarunkowej miłości i wsparcia od najbliższych. Jak widzisz, wszystkie one w jakiś sposób się dopełniają. Mimo różnic te relacje (jeśli są zdrowe) mają jednak wiele cech wspólnych. Wszystkie powinny być oparte na wzajemnym zrozumieniu, szacunku i dobrej komunikacji. 

Jak czytać i nazywać emocje w relacji

No właśnie, jak komunikować się na tyle skutecznie, by druga strona nas zrozumiała i by nasza relacja zyskiwała na jakości? Jak to jest, że niektórzy doskonale się ze wszystkimi dogadują, a inni mają problem z nawiązywaniem i utrzymywaniem przyjaźni lub związków? W dużym stopniu odpowiada za to tak zwana inteligencja emocjonalna. To umiejętność rozpoznawania i nazywania stanów emocjonalnych zarówno u siebie jak i u innych.

Osoba z wysoką inteligencją emocjonalną będzie bardziej empatyczna, opanowana i świadoma źródeł własnego postępowania. To z kolei wiąże się z tym, że nie obwinia innych za swój gorszy nastrój. W towarzystwie będzie naturalnym liderem, który przewodzi, ale nie narzuca swojego zdania. Po prostu mówi i działa tak, że chce się jej słuchać i za nią podążać. Nie będzie też zawracać sobie głowy obgadywaniem i ocenianiem innych. Jest w niej dużo zrozumienia dla cudzych słabości i niedociągnięć. Nie znaczy to jednak, że pozwala, by inny wchodzili jej na głowę. Wszystko dlatego, że z inteligencją emocjonalną idzie w parze asertywność – to znaczy umiejętność stawiania granic i jasnego określania swoich potrzeb. Taki człowiek jest w stanie powiedzieć wprost, że coś sprawiło mu przykrość, zraniło go, ale też dało radość i satysfakcję.

To właśnie komunikacja (a ściślej biorąc – rozmowa) jest podstawą tworzenia zdrowych i satysfakcjonujących relacji. By jednak naprawdę takie były, nie powinno być w nich miejsca na zbyt wiele domysłów, niedomówień i wzajemnych urazów. Brak dobrej komunikacji to coś, co może zagrozić każdemu związkowi. Nawet temu z pozoru najbardziej trwałemu. Dlatego tak istotna jest nie tylko świadomość własnych i cudzych emocji, lecz także umiejętność mówienia o nich na głos. 

Rozmowa – klucz do dobrych relacji?

Wyobraź sobie taką sytuację: idziesz z przyjaciółką na kawę. Bardzo zależało ci na tym spotkaniu, ale ona przez cały wieczór jest dziwnie milcząca i nieobecna. W efekcie prawie w ogóle nie rozmawiacie. Zakładasz, że z jakiegoś powodu się na ciebie obraziła i zadręczasz się tym przez kolejne dni. Po czasie okazuje się, że miała wtedy bardzo duże problemy w pracy i była ci wdzięczna za to, że mogła przy tobe pomilczeć. W ogóle nie zauważyła też twojego zmieszania. Ta historia pokazuje, że nawet przy najlepszych chęciach brak komunikacji może narobić kłopotów. Pamiętaj, że jeśli wydaje ci się, że rozumiesz zachowania innych osób, to przecież nie czytasz im w myślasz. Dlatego zanim wyciągniesz pochopne wnioski, po prostu szczerze porozmawiaj. Jednak sama szczerość nie wystarcza. Ważny jest także sposób przeprowadzenia rozmowy. Dlatego przygotowaliśmy dla ciebie zestaw zasad, które mogą ułatwić ci komunikację z innymi.

#1 Nie oceniaj

Zanim wyciągniesz własne wnioski, poczekaj na to, co ma do powiedzenia druga strona. Jeśli z góry założysz, że tylko ty masz rację, porozumienie będzie bardzo trudne (a czasami niemożliwe). Bądź otwarta na drugiego człowieka i daj mu szansę na przedstawienie swojego zdania.

#2 Słuchaj

Jeżeli naprawdę chcesz pokazać drugiej stronie zainteresowanie, nie pozwól, by coś cię rozpraszało. Nie sprawdzaj komórki, nie oglądaj telewizji, ani nie czytaj gazety. Pokaż, że zależy ci na usłyszeniu tego, co rozmówca ma do powiedzenia. Patrz mu w oczy i nie przerywaj. Zadawaj pytania i słuchaj odpowiedzi.

#3 Określ cel

Jeżeli nie będziesz pewna co chcesz przekazać rozmówcy, on także może się tego nie domyślić. Dlatego warto żebyś wcześniej przemyślała to, co chcesz przekazać i jasno określiła cel rozmowy. Zastanów się, czy chcesz być po prostu wysłuchana, czy może bardziej oczekujesz rady lub zauważenia twoich potrzeb.

#4 Nie atakuj

Nie używaj określeń typu „bo ty nigdy”, „bo ja zawsze” i tym podobnych. Zamiast zarzucać coś drugiej stronie, skup się na swoich emocjach. Możesz powiedzieć np. „przykro mi, gdy…”, „nie czuję się komfortowo, kiedy…”, „ważne jest dla mnie, żebyś….”. Odnoś się do konkretnych zachowań i swoich odczuć z nimi związanych. To pozwoli skupić się na samym problemie, a nie na wzajemnych urazach.

#5 Miej czas

Istotnych rozmów nie powinno przeprowadzać się w biegu. Dobra komunikacja wymaga czasu i spokoju. Pośpiech może powodować zbytnią nerwowość i frustrację. A to z kolei nie sprzyja konstruktywnej komunikacji. Trudno rozmawiać o potrzebach, gdy pędzi się do pracy lub szykuje się obiad. Jeśli masz problem ze zwolnieniem obrotów i byciem tu i teraz pomocny może okazać się mindfulness.

#6 Przyjmuj krytykę

Jeżeli druga strona ma jakieś zastrzeżenia, wysłuchaj jej i przedstaw swój punkt widzenia. Pomocne są komunikaty w stylu „przykro mi, że moje zachowanie cię zraniło. Nie było to moim celem. Z mojej perspektywy wyglądało to tak…”. Nie zakładaj z góry, że druga strona nie ma racji. Krytycznie podejdź do własnego zachowania i postaraj się wczuć w jej sytuację. Pozwoli to oczyścić atmosferę i wyjaśnić ewentualne niedopowiedzenia.

#7 Jasno się wyrażaj

To nie czas i miejsce na zawiłe metafory. Używaj prostych słów i jasnych komunikatów. Jeżeli chcesz, by np. partner okazywał ci więcej czułość – powiedz mu o tym. Nie używaj jednak komunikatów typu „Bo X z Y zawsze trzymają się za rękę i często chodzą na kolację” z nadzieją, że druga strona domyśli się twoich intencji. Bądź konkretna. Jeśli brakuje ci wspólnych wyjść, powiedz, że chciałabyś iść do kina lub na kolację np. minimum raz w tygodniu. Jasne stawianie sprawy pozwoli wam szybciej dojść do porozumienia.

Jak rozpoznać toksyczne relacje

Spokój, radość i spełnienie – przebywanie z ważnymi dla ciebie ludźmi powinny cię wzmacniać i być wsparciem w trudnych chwilach. Co jednak w sytuacji, kiedy zamiast tego otrzymujesz smutek, frustrację i niepewność? Wtedy warto się bliżej przyjrzeć problemowi. Toksyczne relacje to coś, co może przydarzyć się każdemu. Ich wychwycenie wcale nie jest takie oczywiste. Czasami dopiero po latach zdajemy sobie sprawę, że układ w którym jesteśmy, szkodzi nam i nas krzywdzi. Dlatego warto wiedzieć, jak rozpoznać szkodzące nam relacje i jak sobie z nimi radzić.

#1 Poczucie winy

Kiedy druga strona nieustająco wywołuje u ciebie poczucie winy i obarcza cię za swoje złe samopoczucie, to w twojej głowie powinna się zapalić czerwona lampka. Przykładem jest sytuacja, kiedy ktoś nieustająco zarzuca ci, że poświęcasz mu zbyt mało uwagi. Sam za to nigdy nie pyta co u ciebie i nie wychodzi z propozycją spotkania. Taka osoba będzie obwiniać cię także za własne krzywdzące zachowanie. Może używać argumentów w stylu „nie nazwałabym cię tak, gdybyś mnie nie sprowokowała”.

#2 Zaborczość

Obrażanie się za spotkania z innymi i chęć kontrolowania tego, z kim się spotykasz, jest bardzo niepokojącym sygnałem. Możesz słyszeć komentarze, że za dużo z kimś rozmawiasz albo spędzasz z kimś zbyt wiele czasu. Możesz też czuć, że nie możesz mieć własnych planów bez wcześniejszego ich uzgodnienia.

#3 Obawiasz się reakcji

W towarzystwie danego człowieka stale kontrolujesz swoje zachowanie. Boisz się, że w innym wypadku może ono wywołać gniew, irytację lub rozdrażnienie. Czujesz, że nie możesz być w pełni sobą i stale musisz się pilnować. Każdy przejaw szczerości spotyka się z gniewem lub irytacją. Ciągle musisz domyślać się oczekiwań lub nastroju drugiej stronny.

#4 Dostosowujesz się na siłę

Zmieniasz swoje zainteresowania, wygląd lub sposób ubierania. Wszystko po to, by zasłużyć na akceptację innej osoby. Może do tego dojść także rezygnacja z innych relacji, które dotychczas były dla ciebie ważne. Każda próba oporu z twojej strony kończy się szantażem lub wyśmiewaniem.

#5 Nie czujesz się dobrze w relacji

Tylko tyle i aż tyle. Relacje miewają swoje lepsze i gorsze chwile, jednak liczą się proporcje. Jeżeli czujesz, że spotykanie się z daną osobą odbiera ci radość życia i siłę, to coś jest nie tak. Przyjaciele i bliscy powinni być dla ciebie wsparciem. Tworzyć krąg ludzi, dla których jesteś ważna. Jeżeli w czyimś towarzystwie stale czujesz się nie dość dobra lub czujesz, że musisz ciągle coś udowadniać to sygnał, że dzieje się coś niedobrego.

#6 Jesteś przytłoczona

Ciągle musisz słuchać o cudzych problemach i nieszczęściach, samej nie mając okazji dojść do głosu. Nawet kiedy ci się to w końcu uda, czujesz się ignorowana. Kiedy masz kryzys, spotykasz się z pretensjami i obrażaniem się. Masz poczucie, że nie masz prawa do słabszych dni i zawsze musisz być na posterunku.

Zakończenie toksycznej relacji potrafi być bardzo trudne i bolesne, Zwłaszcza, kiedy była ona dość bliska i długa. Mimo wszystko warto spróbować to zrobić. Jeśli rozmowy nie przynoszą efektu, wciąż spotykają cię te same przykrości to znak, że warto taki związek (romantyczny lub przyjacielski) zakończyć. Jeśli się na to zdecydujesz – bądź z siebie dumna! Ale też daj sobie czas. Smutek może pojawić się nawet po najbardziej szkodliwej relacji. Pozwól sobie na te emocje, na pogodzenie się ze stratą. Jeśli czujesz, że potrzebujesz wsparcia, nie bój się szukać pomocy u terapeuty. Zaufany profesjonalista pozwoli ci lepiej zrozumieć swoje emocje, pogodzić się z nimi i lepiej je wyrażać.

Nie musisz zapisywać się na wieloletnią terapię. Czasami wystarczy kilka spotkań, aby spojrzeć na siebie i życie z innej perspektywy. Dotyczy to nie tylko relacji z innymi, lecz także relacji z sobą samą – z ciałem, emocjami i przeżyciami z przeszłości. Nie ma powodów do wstydu. Jeśli boli cię ząb – idziesz do dentysty. Jeśli masz problemy z emocjami i nie radzisz sobie z nimi – idziesz do psychoterapeuty. To fachowiec jak każdy inny. Jest po to, by ci pomóc – nie osądzać.

Jak dbać o relację

Bycie w relacji to nieustanna praca. Jednak jeśli zależy ci na kontackie z druga osobą, to przychodzi ona niejako naturalnie. Nie znaczy to jednak, że jest to proste i nie wymaga wysiłku. Wręcz przeciwnie. W codziennym zabieganiu może się zdarzyć, że zabraknie czasu na spotkanie z drugim człowiekiem. Wtedy łatwo o rozluźnienie relacji. Dlatego warto zadbać o drobne gesty świadczące o tym, że o kimś pamiętamy i myślimy… Jeżeli obie strony relacji mają napięty harmonogram – ustalcie np. jeden dzień w tygodniu lub miesiącu, w który zawsze będziecie się widywać.

Jest kilka uniwersalnych rzeczy, które możesz zrobić, by dać znać drugiej osobie, że jest dla ciebie ważna.

Zadzwoń! Nie musi to być długa rozmowa. Kilka słów od serca jest równie ważnych!

Wyślij SMS. Może być to najprostsze „miłego dnia” lub „myślę o Tobie”. To pokaże, że dana osoba jest dla ciebie ważna.

Zaproś na kawę/do kina/na spacer. Wspólne spędzanie czasu to doskonała okazja do nadrobienia towarzyskich zaległości i odpoczynku.

Zostaw mały prezent. Jeśli z kimś mieszkasz możesz zostawić mu kartkę z miłym słowem na lodówce lub ulubioną czekoladkę albo łyk zdrowego, świeżego soku! Uśmiech gwarantowany.

Wręcz wspólne zdjęcie. Wybierz najzabawniejsze lub związane z najlepszymi wspólnymi chwilami. Oprawione będzie przypominało drugiej osobie, że o niej pamiętasz. Możesz użyć też do tego mediów społecznościowych. Wystarczy, że oznaczysz kogoś i napiszesz kilka ciepłych słów.

Te małe rzeczy to dowody przywiązania i uczucia. Jednak nawet one nie pomogą, kiedy zawodzi komunikacja. Niewypowiedziane lub źle zrozumiane słowa oddalają i powodują napięcie. Jeśli ktoś sprawił ci przykrość – powiedz mu o tym. Bez wyrzutów i ataków. Z troski o siebie i tę relację. Pielęgnuj w sobie i innych dobre emocje. Wspieraj, zachęcaj do działania i nie bój się mówić komplementów. Mów otwarcie, że dana osoba jest dla ciebie ważna i relacja z nią daje ci radość. Jeżeli jesteś z kogoś dumna – powiedz mu o tym. Jeżeli czymś się zirytował – zakomunikuj to. Nie zostawiaj pola na domysły i niedopowiedzenia. Wtedy możesz mieć pewność, że relacja rozkwitnie i przyniesie ci jeszcze więcej radości.